ارزیابی فیلوژنتیکی تنوع ژنومی بر اساس ژن کلروپلاستی matk و نتایج نشانگر مولکولی rapd در اکوتیپ های عناب(.ziziphus spp) ایران

چکیده عناب گیاه داروئی ارزشمندی است که در طب سنتی ایران جایگاه وی‍ژه ای دارد. با تمام اهمیتی که گیاهان منطقه ای مانند عناب در اقتصاد و اشتغال زائی مناطق مختلف کشور دارند، در عرصه پژوهش و فناوری جزء گیاهان فراموش شده به حساب می آیند. با عنایت به اهمیت اقتصادی و داروئی عناب، اولین قدم برای برنامه های اصلاحی آن، اطلاع از تنوع ژنتیکی و روابط خویشاوندی بین ارقام مختلف آن است. لذا در این پژوهش از 34 اکوتیپ عناب که از هشت استان عناب خیز کشور جمع آوری شده اند، استفاده گردید. به منظور بارکد گذاری dna با استفاده از ژن matk و بررسی تنوع ژنتیکی با استفاده از نشانگر rapd در گیاه عناب، دو آزمایش مستقل انجام گردید. در آزمایش اول پس از استخراج dna، ژن matk در اغلب نمونه ها تکثیر و توالی یابی شد. توالی های بدست آمده بیشترین شباهت ژنتیکی را با گونهziziphus jujuba voucher نشان دادند. نتایج ارزیابی توالی ژن کاندیدای بارکدگذاری، حاکی از دسته بندی اکوتیپ های مورد بررسی در دو گروه ژنتیکی بود. گروه اول شامل اکوتیپ های قابل انتساب به گونه z. jujuba بودند در حالیکه اکوتیپ های گروه دوم حضور محتمل گونه ای دیگر را نشان دادند که کمبود اطلاعات درباره ژن matk در گونه های متعدد، مانع از نتیجه گیری قطعی در این رابطه شد. همچنین در آزمایش دوم، تنوع ژنتیکی اکوتیپ های عناب ایران توسط 15 آغازگر rapd مورد بررسی قرار گرفت که 6 آغازگر در بین نمونه ها دارای چندشکلی مطلوبی بودند. گروه بندی اکوتیپ ها به روش تجزیه خوشه ای و با استفاده از الگوریتم upgma انجام شد که نمونه ها به دو گروه اصلی در ضریب شباهت 82/0 تفکیک شدند. بیشترین شباهت ژنتیکی (92?) میان اکوتیپ های مازندران و گلستان و بیشترین تنوع در اکوتیپ های خراسان جنوبی مشاهده شد. نتایج این مطالعه حکایت از وجود تنوع ژنتیکی مناسب جهت بهره گیری در پروژه های به نژادی آتی داشت. واژه های کلیدی: عناب، ژن matk، بارکدگذاری، تنوع ژنتیکی، rapd